Online test

Prima! Medicatieveiligheid is een belangrijk onderdeel van het veiligheidsmanagement in zorgorganisaties als de jouwe. Het verminderd de kans op medicatiefouten.

Het lijkt erop dat het slimmer kan! Het is heel belangrijk dat je je bewust bent van de risico’s rondom het medicatieproces. Zorgorganisaties moeten taken, verantwoordelijkheden en procedures rondom medicatie vastleggen in een medicatieveiligheidsbeleid. Zo weten alle medewerkers wat er van hen wordt verwacht en wanneer. Alleen zo ontstaat bewustzijn over de risico’s en worden onnodige medicatiefouten voorkomen.

TIP over het medicatieveiligheidsbeleid: vraag als verzorgende zelf hoe het eigenlijk gesteld is met het beleid. Wees daarbij pro-actief, neem zelf het initiatief. Signaleer dingen die onduidelijk zijn of niet goed gaan en bespreek die. Denk vooral niet: geen idee, ik doe het wel op mijn eigen manier.

Prima! Zorgmedewerkers mogen alleen voorbehouden en risicovolle handelingen uitvoeren als ze hiervoor een uitvoeringsverzoek van de arts hebben én bekwaam zijn.

Het lijkt erop dat het slimmer kan! Zorgmedewerkers mogen alleen een voorbehouden of risicovolle handeling uitvoeren als ze een uitvoeringverzoek van de arts hebben én bekwaam zijn Zorgorganisaties zijn verantwoordelijk voor het maken van afspraken hierover. Zorgmedewerkers zijn zelf verantwoordelijk voor de beslissing of ze voldoende bekwaam zijn. Voel jij je voldoende toegerust om de handeling uit te voeren? Onbekwaam = onbevoegd!

TIP bij bekwaamheid voorbehouden en risicovolle handelingen: De Zorgorganisatie is verantwoordelijk voor de bij- en nascholing van medewerkers. Dus als je vindt dat je niet voldoende bekwaam bent om voorbehouden en risicovolle handelingen te verrichten, ga dan in gesprek met je leidinggevende.

Prima! Eén van de belangrijkste oorzaken van medicatiefouten is onduidelijkheid over de verantwoordelijkheden van de toediener. Dit kan nare gevolgen hebben voor de cliënt. In het zorgplan worden de afspraken over de verantwoordelijkheden opgenomen.

Het lijkt erop dat het slimmer kan! Alle afspraken over verantwoordelijkheden horen thuis in het zorgplan! Eén van de belangrijkste oorzaken van medicatiefouten is onduidelijkheid over de verantwoordelijkheden van de toediener. Daardoor kunnen gemakkelijk misverstanden ontstaan, bijvoorbeeld over het controleren van de medicatie of het op de juiste tijd aanreiken. Dit kan nare gevolgen hebben voor de cliënt. Alle afspraken over verantwoordelijkheden moeten worden opgenomen in het zorgplan. De Zorgorganisatie is verplicht een procedure te hebben om problemen met medicatiebeheer met de cliënt (vertegenwoordiger) te bespreken. Ook moet beschreven staan hoe om te gaan met het geheel of gedeeltelijk overnemen van het beheer van de medicatie.

TIP: Wie is waar verantwoordelijk voor? Maak duidelijke afspraken met collega's op welke wijze de verantwoordelijkheden beschreven worden en hoe iedereen tijdig op de hoogte is van wijzigingen hierin.

Prima! Als de cliënt de medicatie geheel of gedeeltelijk in eigen beheer heeft, heeft de zorgmedewerker nog steeds een signalerende functie. De Zorgorganisatie moet de cliënt duidelijk informeren over (overname van ) het medicatiebeheer en de rol van de cliënt, de arts, de apotheek en de zorgorganisatie. Dit in afstemming met de apotheker en arts.

Het lijkt erop dat het slimmer kan! Als de cliënt de medicatie geheel of gedeeltelijk in eigen beheer heeft, heb je als zorgmedewerker nog steeds een signalerende functie! Bij gesignaleerde knelpunten moet de zorgorganisatie de cliënt duidelijk informeren over (overname van) het medicatiebeheer en de rol van de cliënt, de arts, de apotheek en de zorgorganisatie. Dit in afstemming met de apotheker en arts.

TIP als cliënt medicatie in eigen beheer heeft: Bespreek bij twijfel met de cliënt (en zijn of haar mantelzorger) in hoeverre eigen beheer van medicatie nog mogelijk is.

Prima! Blijf aandacht houden voor dit onderwerp. Veel incidenten worden veroorzaakt doordat zorgverleners gestoord worden terwijl zij met medicatie bezig zijn.

Het lijkt erop dat het slimmer kan! Pas op! Veel incidenten worden veroorzaakt doordat zorgverleners gestoord worden terwijl zij met medicatie bezig zijn! Medewerkers kunnen tijdens het gereed maken en klaarzetten van medicatie eenvoudig gestoord worden door collega's, cliënten of familieleden.

TIP voor ongestoord werken: Ga na hoe het komt dat je gestoord wordt en wat eraan te doen is. Bespreek dit met je team of leidinggevende en probeer andere werkwijzen uit. Je kunt bijvoorbeeld afspreken geen telefoon te dragen, de werkplanning aan te passen of een geel 'niet storen' hesje aan te trekken tijdens het voorbereiden en uitdelen van de medicatie.

Prima! Overzicht en uitsluitend geautoriseerde toegang zijn cruciaal voor medicatieveiligheid. De kans op medicatiefouten neemt daardoor sterk af.

Het lijkt erop dat het slimmer kan! Het is heel belangrijk dat je je bewust bent van waar en hoe medicijnen moeten worden opgeslagen. Sommige medicijnen staan op naam ven een patiënt, sommige niet. Opiaten moeten achter een extra slot. Andere medicijnen moeten weer gekoeld bewaard worden in een daarvoor gekwalificeerde koelkast. En dat allemaal bij voorkeur op één locatie. Ook tijdens een deelronde dient aan de voorwaarden te worden voldaan.

TIP over medicijnopslag en -distributie: laat je als verzorgende voorlichten over de beschikbare mogelijkheden. De techniek staat niet stil. Er komen meer-en-meer slimme producten op de markt die er op gericht zijn de medicatieveiligheid tijdens de opslag, distributie en de toediening te verbeteren. Je kunt je daarmee nog beter richten op de verzorging van een patiënt.

Prima! Het bijhouden van een sluitende administratie rondom medicatie is een vereiste. Als dat op orde is, zal de werkstress rondom medicatie, net als het aantal medicatiefouten sterk afnemen.

Het lijkt erop dat het slimmer kan! Over het algemeen is het bijhouden van een papieren administratie tijdrovend en een niet onbelangrijke bron van onnodige fouten. Heel veel winst is er te behalen door de uitgifte van medicijnen zo geautomatiseerd mogelijk te registreren. Met behulp van de juiste apparatuur is een papieren administratie eenvoudig te vervangen door een veel efficiëntere digitale.

TIP over geregistreerde uitgifte: laat je als verzorgende voorlichten over de beschikbare mogelijkheden. De techniek staat niet stil. Er komen meer-en-meer slimme producten op de markt die er op gericht zijn de medicatieveiligheid en administratieve druk tijdens de opslag, distributie en de toediening te verbeteren. Je kunt je daarmee nog beter richten op de verzorging van een patiënt.

Prima! Elke zorginstelling dient voor dergelijke noodgevallen een adequate oplossing in de vorm van een noodkast of noodprocedure te hebben.

Het lijkt erop dat het slimmer kan! Elke zorginstelling dient voor dergelijke noodgevallen een adequate oplossing in de vorm van een noodkast of noodprocedure te hebben. Vaak is dat eenvoudig te realiseren door het aanleggen van een gegarandeerde noodvoorraad op de locatie zelf. Zo’n noodvoorraad dient dan eenvoudig toegankelijk te zijn voor alle daartoe geautoriseerde zorgverleners.

TIP over een noodvoorziening: laat je als verzorgende voorlichten over de beschikbare mogelijkheden. De techniek staat niet stil. Er komen meer-en-meer slimme producten op de markt die er op gericht zijn de het misgrijpen naar medicamenten en de stress daaromheen voorkomen.

Prima! Het uitvoeren van een dubbele controle bij het toedienen van risicovolle medicatie is belangrijk voor de veiligheid van de cliënt. Blijf kritisch meekijken met het medicatieproces. Wanneer er (bijna) fouten worden gemaakt, speek je collega hier dan op aan.

Het lijkt erop dat het slimmer kan! Het uitvoeren van een dubbele controle bij het toedienen van risicovolle medicatie is belangrijk voor de veiligheid van de cliënt! Het verkeerd toedienen van medicijnen brengt risico's met zich mee. Hoe groot dat risico is, hangt af van het medicijn. Er zijn meerdere mogelijkheden om een dubbele controle door een bekwaam persoon te laten doen: • de cliënt zelf of zijn mantelzorger kan na instructie de controle doen; • een collega doet de controle, eventueel via een foto of telefonische achterwacht. Lijst met risicovolle medicatie De apotheker maakt een overzicht van risicovolle medicatie waarvoor dubbele controle nodig is. Bij losse medicatie, die niet via het geneesmiddelendistributiesysteem wordt aangeleverd, beoordeelt de apotheker of er sprake is van een onacceptabel risico bij verkeerde dosering. Er is een Landelijke lijst beschikbaar met risicovolle medicijnen die als uitgangspunt kan dienen voor de zorgorganisatie (arts, zorgmedewerker) de apotheker en eventueel de cliënt (vertegenwoordiger). De risicovolle medicatie wordt per cliënt 'gemarkeerd' op de toedienlijst. Voor deze risicovolle medicatie is dubbele controle nodig. In het zorgplan van de cliënt wordt vastgelegd hoe de dubbele controle plaatsvindt.

TIP voor dubbele controle: Er is een Landelijke lijst met risicovolle medicijnen waarvoor dubbele controle nodig is.

Prima! Het registreren van medicatie fouten is verplicht. Let erop dat er kritisch gekeken wordt naar de gedane meldingen. De meldingen vormen waardevolle input voor verbeteracties.

Het lijkt erop dat het slimmer kan! Het registreren van medicatiefouten is verplicht en biedt verbeterkansen! Elke melding is een verbeterkans. Medicatie-incidenten moeten conform een vaste procedure geregistreerd, besproken en zo nodig extern gemeld worden, zoals beschreven in het medicatiebeleid van de zorgorganisatie. Op basis van de meldingen kunnen het medicatiebeleid en de procedures eventueel bijgesteld worden. Ook kunnen de meldingen meegenomen worden in (bij) scholing van medewerkers.

TIP voor het melden van medicatiefouten: Ga in gesprek met je leidinggevende over de mogelijke inzet van een registratiesysteem voor medicatiefouten.